Ul. Apostel 13 : 16 - 26
“tu hita do barita haluaon i dipasahat”
Patujolo - hatorangan
Angka apostel
i, hot do nasida mangulahon parugamoon na pinamasa di sinagoge manang bagas
parguruan. Dilahon nasida do sandok hombar tu ruhutna, tarlomobi ma i
manjahahon angka bukku ni Panurirang. On pe boi do taida, Jesus sandiri pe
mangulahonsa. Hata sipaingot dona pinatolhas ni Ap. Paulus tu sandok halak
Isarel. Hata sipaingot on dipasahat ala dipangidohon tu ibana. Na marlapatan
doi denggan ni roha ni halak na manjanghon angka Apostel, jala dihasiholi
nasida do ianggo sipaingotna. Laos partingkian on dipakke si Paulus. Hehe ma si
Paulus: On diulahon ibana, ala hasomalan ni angka pangajari ni halak Jahudi –
Romawi na jongjong ditingki mangajari. Suang songoni do ingkon songoni ma
diulahon si Paulus. Alai siala torop ni jolma, jumpang do hagunturon disi, ubahen
na gabe dibahen ibana tanggan, asa boi tenang saluhut angka na disi. Ise do
angka na disi i? Adong dua horong ima halak
Jahudi dohot na so Jahudi na manghabiari Debata (ay. 26; 10:2, 22, 35).
Jamita on sai songon na dos do on dohot jamita ni si Stevanus di Ul. Ap. 7 Ala
memang godang do pangajarion ni si Stevanus na pinangke ni si Palus tarlumobi
taringot tu Padan Narobi nang Injil. Jala
dipatoltol do tanganNa manogihon nasida ruar sian i.” On ma sada hataridaan
ni hadengganon ni Jahowa secara fisik di Padan Narobi (2 Musa 6:1, 6). Sai
songon juolma do ianggo Debata digombarhon (anthropomorphisms), nang pe Ibana
manontong, ndang marpamatang jala saluhutna i Tondi do. Alai andul do undao pangantusionta
taringot tu Debata ala naung mandao hita, madabu jala nunga diihot tingki dohot
portibi on jolma i
Ayat 18. Leleng ni opat pulu taon dipanjuanju do
nasida uju diparhorsihan: on ma na manggombarhon 5 Musa 1:31. Boasa opat puluh taon? Secara
harafiah, partingkian sian Horeb sahat tu Sitim ima 38 taon jala 2 taon ma i di
Horeb (Sinai).
Ayat 19: Pitu bangso diparendep: Angka bangso
Palestina boi tatanda dibagasan manang na piga gombaranna:
a.
Istilah
Kolektif: halak Kanaan (ima penduduk di na hornop {dataran rendah}; 1 Musa 10 :
18 – 29; Panguhum 1 : 1), manang halak Amori (na adong di dolok {dataran
tinggi}; 1 Musa 15 : 16)
b.
Dua bangso
(Halak Kanaan, halak Peris: 1 Musa 13: 7; 34:30; Panguhum 1:4 – 5)
c.
Tolu bangso
(Hewio, halak Kanaan, Het): 2 Musa 23 : 28
d.
Onom bangso:
(Kanaan, Het, Amori, Peris, Hewi, Jebus); 2 Musa 3:8, 17; 33:2; 34:11; 5 Musa
20:17; Josua 9:1; 12:8).
e.
Pitu Bangso (Het, Girgasi, Amori, Kanaan, Peris,
Hewi, Jebus); 5 Musa 7:1; Jos. 3:10; 24:11)
f.
Sampulu Bnagso (Keni,
Kenas, Kadmonites, Het, Peris,
Refaim, Amonites, Kanaan, Girgasi, Jebus); 1 Musa 15:19-21.
Opat Ratus lima pulu taon, bilangan on didapot sian:
1.
400 taon parhatobanan Mesir
(1 Musa 15:13)
2.
40 taon pardalanan di halongonan (padang gurun: 2 Musa
16:35; 4 Musa 14:33-34; 32:13)
3.
7-10 taon paraloan (Jos. 14:7,10)
Ayat 20 – 21: 1 Samuel 7; 8 – 10.
Ayat 22:”Nunga jumpang Ahu si daud,
anak ni ni Isai, halomoanki, sipasaut nasa na pinangido ni rohangku. On ma na
marhadomuan tu na tarsurat di Psalm 89 : 20 dohot di 1 Samuel 13:14. Digoar do
Daud na hinalomohon ni rohana, ditingki ibana diboto jolma madabu tu hadosaon
(Psalm 32,51; 2
Sam. 11), jala mambahen
las roha ni angka na porsea. Pandohan on mambahen hita marningot manang na piga
namarhadomuan:
1.
On ma na parulaon na somal ni angka guru (rabbi), na
patorangkon manang na marpigapiga hata dipadan na robin a so apala somal di
Padan Naimbaru.
2.
On ma horong ni khatehismus ni halak Kristen. Jotjot
didibahen si Paulus hymne ni halak Krsiten na parjolo
3.
Pandohan on sogon na asing do on ianggo di si Paulus,
na patuduhon si Lukas na mandapot panimpuli (ringkasan) na parjolo sian si
Paulus na tarsurat di bukku Ulaon ni Apostel sian si Paulus sandiri.
Molo tapaihutihut, si Saul ima na
halak na so satia (taat) jala naung ditolkhon. Alai tongtong do adong hal na
songoni di si Daud. Nunga manula Debata dohot jolma na so sempurna laho
pasauthon sangkap haluaon na binoanNa i.
Ayat 23: Tudos do on songon na tarsurat di Ul. Ap. 7 : 52, na patuduhon tu sude
angka bagabaga na adong di Padan Narobi.
1.
Sada karya panobusion
marhitehite sian sahalak parompuan: 1 Musa
3:15
2.
penguasa sian Juda, 1 Musa 49:10
3.
sahalak uluan
na naeng ro songon si Musa, panurirang; 5 Musa 18:15,18
4.
Sahalak uluan
sian pomparan ni si Daud, 2
Sam. 7; Psalmen 132:11; Jes.
11:1,10; Mat. 1:1
5.
sahalak anak
somanang na marsorion, Jes. 52:13-53:12
6.
Sipalua (Juru selamat), Lukas
2:11; Mat. 1:21; 1:29,
Johanes, 4:42, Ul. Ap. 5:31
Alai ianggo disi Lukas, na ummangat
ima din a pa-4 hon i (Lukas 1:32,69
2:4; 3:31, Ul. Ap 2:29-31;
13:22-23).
Mesias ingkon
marharoan sian pomparan ni si Jese (Isai; Jes.
9:7; 11:1,10; 16:5).
Ayat 24: Panghobasion ni si Johannes
pandidi dipatorang dibagasan Markus
1:1-8; Mat. 3:1-11; 3:2-17; Johanes
1:6-8,19-28. Johanes manggohi bagabaga i Mat.
3:1; 4:5-6. Jamita hamubaon
ni roha na i pe naung gabe sada bentuk jamita ni Jesus na parjolo (Mat. 4:17, Markus 1:14-15). Dihatahon si Johanes do taringot tu Ibana na naeng ro i, jala andul umbalga
sian ibana (Mat. 3:11; Markus 1:7; Lukas 3:16; Johanes 1:27,30, Ul. Ap 13:25).
Ayat 25: "Mareak ujung ni langkana didok si
Johannes" dibahen
debata do sada ulaon khusus laho ulahonna. Panghobasion tu angka na torop, jala
diulahon do on holan 18 bulan. Alai nang pe 18 bulan, tung mansai denggan do
ianggo parbuena, ai digohi Tondi parbadia jala paradehon dalan di Sipalua i.
Paulus sandiri, nunga sian sihaetehonna marsikkola di Sinagoge jala naung
marsiajar do ibana gabe guru na niajaran ni si Gamaliel di Jerusalem. Injil na
parjolo na ditangihon ibana sian si Stefanus, na mangihut muse sian halak na ni
rupa ni ibana, jala parnidaan na khusus sian Jesus, sian sahalak Jahudio na
porsea na di Damaskus, pajumpang dohot Jesus di Arabia, jala borhat mandapothon
angka Apostel na asing. Parbaritaanna gumodang taringot tu Jesusnang sian sude
angka pardalanan ni Jesus.
Siboanon tu
jamita
1.
Halak na manghabiari Debata do na olo manangihon soara
ni Debata
2.
Halak na manangihon soara ni Debata, ido na dapotan
haluaon jala dipatimbo Debata
3.
Saluhut gulmit ni parngoluanna sai diharohaon Debata.
Nang partondion, nang pardagingonna, sai diharohaon do.
4.
Ndang diloas so maruluan, sai dilehon do na boi
manguluhon nasida, na mambahen nasida gabe mangolu dibagasan hasonangan
5.
Uluan na sumintong na pinasahat ni Debata, ima: Tuhan
Jesus na sorang di huta Betlehem
Antong, habiari ma Debata jala tangihon ma Ibana. Amen
Tidak ada komentar:
Posting Komentar