AKU ADALAH MASA DEPAN GEREJA GKPI

AKU ADALAH MASA DEPAN GEREJA GKPI
WARGA JEMAAT GKPI TANJUNG BANGSI

Kamis, 16 Februari 2017

Jamita Minggu, 19 Pebruari 2017: Mateus 5 : 38 - 48



Mateus 5 : 38 - 48 "HAHOLONGI MA MUSUMI"

I. Patujolo
Mateus 5 : 1 7 : 29, somal do on didok Jamita di dolok, na papatarhon hasintongan ni Debata na disi halak Kristen ingkon mangolu ala haporseaonna maradophon Anak ni Debata (Galatia 2 : 20), jala ala hagoon ni Tondi Parbadia na mian dibagasan ngolu ni jolma i (Rom 8 : 2 – 14; Gal. 5 : 16 – 25). Sandok halak na gabe parjambar di harajaon ni Debata ingkon mauas male dihasintongan na niajarhon di jamita ni Kristus i.
II. Hatorangan – APLIKASI – SIBOANON TU JAMITA
Ay. 38: "Mata do abul ni mata; ipon do abul ni ipon!", on ma sada ajaran na ginoaran: LEX TALIONIS (2 Musa 21 : 24 – “Mata do abul ni mata, ipon do abul ni ipon, tangan do abul ni tangan, pat do abul ni pat”), on ma sada prinsip uhum (hukum) hombar tu na niulana. Alai ndang na gabe magalehon sada kebebasan tu sandok jolma laho mambalos hajahaton (balas dendam:3 Musa 19 : 18 – ndang jadi baloshononmu na jahat, jala ndang jadi marsunisunian roham tu anak ni bangsom, ingkon haholonganmu donganmu jolma songon dirim, ai Ahu do Jahowa). Dibahen pe uhum on, asa sasintongna holan asa manjagahon asa unang adong pamaloson na marlobi, asa unang adong na manguhumi sandiri (hakim sendiri), alai asa dipasahat tu angka na naung ditontuhon laho manguhum, ima angka panguhum i. Laos dison ma tarida pangajarion taringot tu uhum na sintong jala na denggan. Disada pihak, halak na mangulahon hajahaton gabe mabiar mangulahon hajahaton ala uhum i , di nasa na i halak na gabe korban ndang boi manambai uhum na patutut tu na taruhum. Alai godang di angka guru-guru di halak Jahudi, ingkon pamasahon on, jala ndang holan na parpunguan, marsasahalak pe boi do mambaloshon manang mangulahon ulaon on.  Ndang marlakku dinasida uhum pengadilan. Jadi, rap parsiajaran ma on di natolu pihak: Panguhum, na taruhum dohot korban, asa tarida uhum na adil jala setimpal, asa jaga on do halak na so marsala. Ay. 39: Songon dia do parenta ni Padan Naimbaru i sasintongna, ima: na menuntut i ingkon do pasesahon sala manang dosa ni na marsala i, jala ndang manggogo manambai uhum naung patutu jinalona. Ai nang on do parenta HALOMBOHON ni KRISTUS jala na neang do auga i. Hombar tu sude umbahen na dipatorang Jesus, asa: ndang boi adong di jolma i pamaloson (balas dendam. Ai molo adong pamaloson, tu dos do jolma i na jahat songon halak na mangulahon hajahaton i tu dirina. Sasintongna, ingkon lobi sian na niula na i ulahonon ni jolma i, ima: pasesahon sala na (pengampunan: Poda 20 : 22; 24 : 29; 25:21 – 22; Rom 12:7). Molo tung adong halak na mambahen hansit roha, mangido ganti rugi, dang hak ta i, alai hak ni na marHuaso i doi, ima Debata, jala tu Ibana do dipasahat rimas i. Manang, molo pe tung asa manjaga hasonangan i, adong do wakil ni Debata na boi manguhum i. Jotjot do tabege hata, IBANA do NA PARJOLO…(mangantuk, mangulahon na sala), alai ringkot ingotonta….ALA NA ADONG DO NA PADUAHON gabe adong parsoalan.  Adong tolu na khusus diajarhon Kristus i tu halak Kristen:
1. MAMASTAP HURUM, on ma pambahenan na mambahen Hancit jala gabe MARLEA, alai didok, tarehon hurum na sada nari, artina: ndang adong pamaloson alai ingkon rade muse na adong do PAMASTAPON i, jala ingkon jaloon do on huhut sabar. Unang ma dibaloshon parulaon na salaon, nang pe sipata gabe didok angka na humaliang do na so denggan i maradophon hita, jala boi diparengkeli alai na oto doi, alai halak na mangolu dibagasan pantas ni roha (bijaksana), pasangaponna do ho songon sahalak na tutu mangihuthon Kristus i.
2. AGOAN BAJUBAJU (ay. 40): on ma sada contoh na agoan di arta. Jotjot do masa na sisongon on, molo adong perkara, na tongtong rap tu angka panguhum. Na gabe lam paganda angka harugian.. Jadi ala na so adong pamaloson, dang ganda harugian. Manuhor sada bajubaju ommotik doi sian na ingkon mampartahanton hasintongan manang menuntut asa di uhum halak  na mambuat ulos i. Jadi, saluhut do di hokkom na denggan i. Ndang holan hasonangan ni roha, alai dohot do nang arta i pen dang lam moru.
3. MARDALAN SAPAAL/ 1 mil (ay. 41). Molo adong na manggogoi (memaksa) mangulahon haporluanna, manang laho manghobasi ulaonna, unang morongorong (mengeluh), alai rap ma mardalan dohot ibana jala pola sahat tu dua paal, ndang gabe marbada dohot nasida. Unang ma dok:”huulahon iala na dipaksa do; molo dang no oloan, gabe tubu bada”, alai dok ma:”Na sai ulahononku doi, asa unang tubu angka bada:” Tumagonan do ni ulahon i daripada gabe mangoloi ginjang ni roha dohot pamaloson
4. Ay. 42: Parbahulbahul nabalga (dermawan dan murah hati). Dang holan unang manghansiti roha ni dongan, alai gari ada ingkon  ulahononkon na denggan maradophon nasida (Psalm 112 : 5). Pandohan on ndang tu halak na losok.Tu halak na tau manjalo do on silehonon. Manang aha na nidok Debata tu hita ingkon ulahononta, hita ingkon dohonta doi maradophon dongan jolma:”Pangido, na nilehonon do di hamu.”
5. Mangurupi halak na marsali: Unang tulak ia halak na ro marsali, molo tutu adong do sipatupaon hombar tu na pinangido na i. Gari ingkon ajaranmu nang nasida pagodanghon pangomoanna marhite sian nasinalina i sian ho. Sila ni ima, tongtong ingkon mangarade do hita laho mangulahon na denggan, ala andorang so mangido hita tu Tuhan i, nunga ditangihon be hita jala manjanghon hita dohot pasupasu na gok. Jadi, pandohan MARTUA (berbahagialah), ingkon manghorhon doi maradophon dongan: a). Muruk tudos doi na mamunu; b). mangolu dibagasan hadameon c). Ias marroha; d). Dang adong pamaloson tu hajahaton ni dongan, tudos doi halak na lambok roha; e). Manghaholongi musu tudos do on siboan dame. Jadi dison ma parenta/tona ni Tuhan Jesus di na laho mangulahon patik-Na i, tudos songon Ama na denggan marroha (sempurna), dang sada ulaon na so tarpatupa hita i sasintongna, na boi do hita tong mangulahonsa. Ala ganup ngolu ni halak Kristen, adong do di ibana ngolu ni Kristus i na mangogoihon jolmai marpangalhohon pangalaho banuaginjang (berkarakter sorgawi; Mateus 5 : 3 – 10). Pangalaho na sisongoni margogoihon jolma i mangoloi jala manguoahon patik-Na i, jala gabe sada panghirimon (motivasi) na sintong jala denggan. Antong, tapataridahon jala taulahon ma panghatindangion on, marhite na mangoloi tona ni Tuhan i marhite panghirimon na denggan jala manghirim tu hasisingkop ni ngolu pardagingon nang partondion pe. Haholongi ma musum songon dirim.

Senin, 31 Oktober 2016

Bahan Jamita Minggu, 06 Nopember 2016; Lukas 20 : 27 - 38



Ev. Lukas 20 : 27 - 38 
DEBATA NI ANGKA NA MANGOLU DO IBANA

Patujolo
Diganup partingkian na di portibion, sai adong do sian jolma on, marhite sian angka pamingkirionna na rorang i, naeng paubahon angka hasintongan naung nipodahon ni angka ugamo. Isarana sian horong ni DEIS (na so manjanghon na dohot do Hagoon ni Debata marhuaso sian sandok na masa tano on), na mandok dirina angka parhapistaran (pemikir) bebas, alai sasintongna parhapistaran pargapgap do nasida. Suang songoni do nang Saduse di partingkian ni Jesus, na so manjanghon pangajarion taringot tu haheheon ni angka na mate  nang hangoluan sogot (on ma ni dok na ANASTASIS), nang pe taringot tu si nunga dipabotohon di Padan Narobi na jala na sasintongna on do naung gabe bohal (dasar) ni haporseaon ni Jahudi. Ndang holan pamatang on naso mulak mangolu muse, jala dang adong inganan ni tondi (tidak ada dunia roh), jala ndang adong jambar ni angka naung mangula diportibi on. Molo songonon do sude pangantusion ni jolma, na masursur nama ianggo parugamoon i.
Hatorangan – Aplikasi
Somalna : halak na marsangkap laho papilithon taringot tu hasintongan na sian dohot taringot tu Debata, ingkon mambahen dalan laho manggaori huhut dipadokdok angka persoalan holan asa gumale angka haporseaon ni angka naung maniop hasintongan i.  Marhite sian sungkun-sungkun on, na arop do roha ni nasida tung so adong alus na tangkas jala mambahen saluhutjolma na tumangihonsa gabe tangkas parbinotoanna. Mansai andul do haimbaron ni angka Anak hasiangan on sian Anak ni Debata di banua ginjang, tung so adong do tudosanna i. Anak hasiangan on mangoli jala pangolihonsa. Hajolmaon sisaonari on, na burju manang na jahat, mangoli jala pangolihon anakna. Godangan sian ulaonta diportibi on ima pagodanggodanghon jala manarihon ripetta ganup. Sian angka si las ni roha na adong diportibi on, deba i sian angka sisolhot do, parnijabu nang sian anak. Alai na salpu do saluhut, siala ni ido nasida mangoli jala pngloihon anakna, asa digohi nasida tano on, jala gabe adong pinompar na manean saluhut angka na niula nang sinarina, tarlumobi asa bangsi pinillit ni Debata gabe adong, ai pomparan namar-Tuhan i do na dilului marhite pangolian i (Maleakhi 2 : 15 - Jala ndang anggo ibana na sasada i mambahen songon i, laos tading dope di ibana pasipasi ni tondi. Alai aha do diulahon na sasada i? Na mangalului pinompar sian Debata do ibana. Dibahen i jaga hamu ma tondimuna, unang tung ditoisi manang ise jolma ni haposoonna). Pinompar na manghobasi Tuhan i. Hasiangan sogottung mansai imbar do. Adong do lobi sian sada do hasiangan., imahasiangan sisaonari na taridai dohot hasiangan na naeng ro na so tarida i. Ringkot situtu do hita laho paimbarhon hasiangan on dohot hasiangan na asing i, jala mangalehon roha, mangharingkothon tu nadua i hombar tu na dua i na tau tu hita. Nuaeng taparrohahon ma: Ise do na gabe pangisi ni hasiangan na asing i? Ima halak na niida tau taruli di parjambaran di hasiangan na asing i, ima halak na mangharingkothon ulaon haluaon na pinatupa ni Kristus, na tinuhor-Na i tu hita, na hasisingkopna dibahen Tondi Parbadia, na mangula paradehon hita manjanghon ulaon ni Kristus i. Na mambahen hita tau disi ima ala ulaon ni ParbaritaanNauli (injil), ima sada arga na so tartuhor naung digarar Kristus dibagasan panobusion-Na. Sandok na sa ulaon na so gabeak  na adong dipangalaho ni hajolmaon i, dipasiding, jala saluhut na hombar tu angkahagiot ni roha i dipahombar Ibana tu asi ni roha-Na. Ala asi ni rohana gabe dipatau hita jala boi maruli parjambaran di hasiangan na asing i. Siala ni godang ni angka pangambati asa bongot hita tusi, ingkon marlojong do hita maruli di hahehean sian angka na mate, ima haheheon na gok pasupasu jala ndang maruli haluaon asa diuhum(bnd. Joh 5:29), marhite hamatean, hamatean na paduahon, hamteam salelenglelengna. Manang aha na naeng gabe silas ni roha ni angka namaringan di hasiangan na asing i, tung so boi tarhatahon manang tarpikkiran (1 Korint 2:9). Taida manang aha di dok Kristus i dison taringot tu si:
1. Nasida ndang mangoli jala ndang pangolihon: nasida naung bonot tu hasiangan na asing i nunga gok LAS NI ROHA, ndang pola ringkot be las ni roha na ro sian pangoli. Saluhut angka las ni roha haholongan na di portibi on na mian di bagasan ngolu pardagingon i, gabe mago doi hinorhon nil as ni roha nang hagogok ni holong ni partondion. Molo dung adong hasingkopan nang habadiaon i, siala ni ima ndang pola diharingkothon be pangolion i laho manase dosa i. Di Jerusalem na imbaru i tung so boi do bongot angka na ramun. Ndang mate be nasida, jala ala ni on umbahen nasida ndang mangoli be. Di hasiangan on, margogo do nang hamatean i, alai di hasiangan na asing “dipalao do hamatean i”. Tudos nasida songon surusuruan. Di nasida adong hamuliaon dohot hatuaon (las ni roha). Sandok halak nabadia, uju bongot tu banuaginjang, ingkon do gabe sabangso, jala sarupa do parjambaran (HAK). Nasida ma na ginoaran angka Anak ni Debata. Uju masa parbagianan di teanteanan taringot tu Anak i, disi do nang nasida dipabangkit gabe Anak. Siala ni ido umbahen na didok, halak na porsea paimaimahon tingki pabangkithon nasida gabe anak (Rom 8:23), ala andorang so ditobus pamatang i sian udean, pangainon gabe anak ndang dope singkop. Nuaeng hita gabe angka anak ni debata ( 1 Joh. 3:2 – “Hamu angka haholongan! Anak ni Debata do hita nuaeng, jala ndang dope dipapatar, manang na gabe aha hita sogot; alai taboto do: Anggo dung patar Ibana, gabe suman ma hita tu Ibana, ai idaonta do rupana sandiri). Na adong do di hita angka bangko haanakhon i alai tung so singkop doi andorang so saut hita masuk tu banua ginjang. Nasida ma angka anak naung pinahehe, jala naung parsidohot do nasida na laho manghilalahon ngolu di hangoluan na naeng ro. Nasida sorang dihasiangan on alai nunga gabe ripe di hasiangan na asing i. Nasida di ajari di hasiangan on, alai maruli teanteanan di hasiangan na asing i. Ai taida ma, angka anak na dijanghon Debata ima angka anak naung dipahehe, na ditubuhon di hasiangan na diginjang, na marsada dibagasi tondi, jala na mangelhon dirina tu hasiangan on jalana gabe anak ibana di hasiangan on. Jala naso boi tartabunihon tai ma na adong hangoluan na asing dung ngolu sisaonari on (ay. 37 – 38). Abraham, Isak, Jakkob tutu naung monding do nasida hatiha si Musa. Alai na boi do nuaeng dohonta, nasida na tolu maringan hasiangan na asing, ala so Ibana Debata ni na mate alai Debata ni na mangolu do. Lukas pasahathon: i saluhut do nasida mangolu di Ibana, ima nasida na sintong situtu porsea, songon Abraham, Ishak dohot Jakkob. Jala mulak orbuk i tu tano, pambuatanna hian, alai anggo tondi mulak tu Debata, nampunasa hian (Parjamita 12 : 7), namangolu rap dohot Ibana songon Ama Ibana sian nasa tondi, jala daging ni nasida ingkon mulak magolu di ujung ni tano on ala huaso ni Debata, ai Ibana do Debata na pangoluhon angka naung mate (Rom 4:17)
Sipahusorhusoron
1.        Hamtean ima na gabe mula ni hangoluan ta rap dohot Debata
2.        Sandok halak Kristen ingkon jamot di angka pangajarion, tarlumobi taringot tu haheheon sogot, hahomion ni Debata taringot tungolunta saonari dohot ngolu na naeng ro
3.        Manghaporseai Debata mambahen hita umboto na adong do hangoluan dung hamatean
Hangoluan na manontong tu marimba situtu doi dohot ngolu portibi on nuaeng. Jumolo porsea ma hita tu Kristus na manontong i, asa ta antusi manang na songon dia ngolu na manontong i dohot pangantusion na sintong. Ai Ibana sandiri do hatongtongon i jala sian Ibana do mula ni hatongtongon na  tu hita i.

Selasa, 12 Juli 2016

Bahan Jamita, Minggu 31 Juli 2016: KOLOSE 3 : 1 - 11



KOLOSE 3 : 1 - 11 
NA DI GINJANG I MA JALAHI HAMU

Patujolo – Hatorangan
Ay. 1-2: Asa molo: on ma udut ni tangiang ni apostel Paulus tu  Debata hombar tu na tarsurat di Epesus 3:2-13. Ibana na dipenjarahon holan ala ni Kristus Jesus tu halak halak na so mananda Debata. Ai di roma do disrtahon ibana surat on uju dipenjara ibana ala ni hagunturon na masa di Jerusalem (Ul. Ap. 21:27-22:22). Halak Jahudi manggoar ibana halak kafir, umbahen gabe tarmuruk ibana, ai di roha ni si Palus ndang tarjou ibana tu halak Jahudi alai tu na so Jahudi do (ay 2,8, Ul. Ap 9:15; 22:21; 26:16,18; Rom 11:13; 15:16; Gal 1:16; 2:9; I Tim 2:7; II Tim 4:17). Dihaposi si Paulus do, na dipasahat tu ibana parbaritaan nauli i (ay 9; I Kor 4:1; 9:17; Kol 1:25; I Pet 4:10). Asi ni roha ni Debata na sahat tu si Paulus dirajumi rohana silehonlehon ni Debata doi, jala ingkon ibana na mamparrohaonsa. On ma dua bentuk perjanjian ni Debata tu ibana. Sasintongna saluhut halak na porsea dilehon Tuhan i do asi ni roha marhite Tondi (I Kor 12:7,11) jala on ma na ginoaranna panghobasion di  Amanat Agung (Mat 28:19-20).
Ay. 3 "Marhite pangungkapon” na masa do on ala;
1. namasa tu ibana di pardalananna tu huta  Damaskus (Ul. Ap 9:3-8; 22:6-11; 26:12-18)
2. Ajaran Ananias di Damaskus (Ul. AP 9:10-19; 22:12-16)
3. visi di Jerusalem (Ul. AP 22:17)
4. pelatihan tu si Paulus sian Debata di Arabia (Gal 1:12, 17-18)
Ay 4 " TOPIK KHUSUS: RENCANA ALLAH UNTUK PENEBUSAN, "MISTERI"
Tuhan memiliki tujuan terpadu untuk penebusan umat manusia yang bahkan mendahului kejatuhan (Kej 3).
Petunjuk rencana ini terungkap dalam PL (Kej 3:15; 12:3; Kel 19:5-6, dan ayat-ayat universal dalamkitab para
nabi). Namun demikian, agenda inklusif ini tidak jelas (I Kor 2:6-8). Dengan kedatangan Yesus dan Roh hal ini
mulai menjadi lebih jelas. Paulus menggunakan istilah "rahasia" untuk menggambarkan rencana penebusan total
ini, yang dulunya tersembunyi, tetapi sekarang telah sepenuhnya diungkapkan (I Kor 4:1; Ef 6:19; Kol 4:3; II
Tim1:9) Namun demikian, ia menggunakannya dalam beberapa pengertian yang berbeda.
1. Suatu pengerasan sebagian Israel untuk memungkinkan bangsa-bangsa lain dimasukkan. Masuknya
bangsa-bangsa lain ini akan bekerja sebagai mekanisme (kecemburuan) bagi orang Yahudi untuk
menerima Yesus sebagai Mesias yang dinubuatkan (Rom11:25-32).
2. Injil diberitakan kepada bangsa-bangsa, yang semuanya berpotensi untuk dimasukkan dalam Kristus
dan melalui Kristus (Rom16:25-27; Kol 2:2).
3. Orang percaya akan memiliki tubuh baru pada Kedatangan Kedua (I Kor 15:5-57; I Tes 4:13-18).
4. Penjumlahan segala sesuatu dalam Kristus (Ef 1:8-11).
5. Orang bukan Yahudi dan Yahudi adalah sesama ahli waris (Ef 2:11-3:13).
6. Keintiman hubungan antara Kristus dan Gereja dijelaskan dalam istilah perkawinan (Ef 5:22-33).
7. Orang kafir tercakup dalam umat perjanjian dan didiami oleh Roh Kristus sehingga menghasilkan
kedewasaan yang serupa Kristus, yaitu, gambar Allah yang dipulihkan dalam manusia yang jatuh (Kej
1:26-27; 5:1; Kol 1:26-28).
8. Antikristus akhir zaman (II Tes 2:1-11.).
9. Ringkasan gereja awal tentang rahasia ini ditemukan dalam sebuah himne dalam I Tim3:16.
Ay. 5 Dison ma dipatangkas Debata sangkap ni rohana laho paluahon jolma i(Kol 1:26 a), Yahudi nang Yunani, namora nang na pogos, budak dan merdeka, baoa dohot parompuan ( I Kor
12:13; Gal 3:28).
Ay. 6: dibagasan sangkap haluaon na pinsahat ni Debata, ndang adong be targoar disi Jahudi manang Junani . Nunga gabe parjambar saluhut halak hombar tu na ginoaranna di Rom 8:17; Heb 11: 9 dan I Pet 3:7.
Ay. 7.  On ma  na patuduhon mula ni haluaon maradophon si Paulus alai ndang apala tu halak Jahudi alai asi ni roha maradophon halak na so Jahudi (Ep 3:2; 6:20; Rom 12:3; 15:15-16; I Kor 3:10; 15:10; Gal 2:9; Kol 1:25).
"Parhalado" (diakoneō, Mat 8:15 atau diakonia, 4:12). Hombar tu silehonlehon asi ni roha ni Debata. Haparhaladoon na sintong jala denggan marmual sian Debata, ndang sian si Palus (1:19; Kol 1:29).
Ay. 8-12: na so tama di halak angka na badia ima: Rimas, muruk, hajahaton, panginsahion, dohot hata barangsi. Sanga do dihilalasi Paulus na tung toru hadirionna hinorhon ni pangalaho na naung salpu i, jala tung mansai longang do rohana mida asi ni roha ni Debat na tu ibana na targoar si panegai huria i. On ma na manggombarhon hahohomion nangbhagogoon ni Debata dibagasan Kristus (Rom 11:33). Ditompa Debata do saluhutna. On ma na mangalo pandapot taringot tu ulaon ni halak na menganut paham Gnostik, antara materi dohot roh (2:10). Jesus dipatudos gabe wakil ni Debata Ama dipanompaonNa (Joh 1:3,10; Rom 11:36; I Kor 8:6; Kol 1:15-16; Heb 1:2-3; 2:10).

Siboanon tu jamita
1.       Halak Kristen i, ndang holan na mate, alai dohot do dipaheher rap dohot Kristus. Secara eksistensi, halak Kriosten rap doi di Banuaginjang (Ep. 2:6). Partingkian na salpu i, sai adong dope lohot di roha ni halak Kristen i, ai na hot dope nasida mangulahon dosa i, na boi marsahit jala mate; alai partingkian na imbaru i tong dope buni, dibagasan pamatang ni Kristus i ma dipatuduhon
2.       Hinorhon ni, saluhut halak Kristen ingkon do mangalului (sangkap ni roha-Na) jala mamingkirhon (lomo ni rohaNa) {rom 12: 1-2).
3.       Haholongon dohot roha namarsihohot di pangfantusion na parjolo na sala i taringot tu ulaon parugamoon, on ma sada hal na sala jala roha na mamparsoadahon ngolu naung ni lehon ni Kristus marhite haheheonna
4.       Taringot tu haporseaon on ma perkara na mendasar tu hangoluan na di portibion. Molo tasadari do na tondi tai hot ro di salelenglelengna jala tondi do sogot mempertanggungjawabhon saluhut na niulana tu Debata, kesadaran i mamboan hita tu hamubaon ni jolma taringot tu cara marpingkir, gaya hidup, pangalaho, panghataion dohot na tapingkiri
5.       Indetifikasi diri dengan Kristus harus mewujud dalam transformasi hidup, ima perubahan ni ngolu, sian ngolu haportibion tu hangoluaon na imbaru (ay. 10)
6.       Dunia modern on, sai lam gogo do mangalehon tu hita sihirimon tu hasonangan ni pardagingon i. Siala ni saluhut halak Kristus ingkon do jugul martangiang jala marsiajar marhite HAta ni Debata na jinaha jala ni hangoluhon siganup ari. Amen