AKU ADALAH MASA DEPAN GEREJA GKPI

AKU ADALAH MASA DEPAN GEREJA GKPI
WARGA JEMAAT GKPI TANJUNG BANGSI

Selasa, 15 Desember 2015

Lukas 2 : 41 - 52: Bahan Jamita Minggu 1 dung Natal: Minggu 27 Desember 2015

Ev. Lukas 2 : 41 - 52


lam magodang Jesus, lam dihaholongi”
PATUJOLO - Hatorangan
Dison ma taida manang na piga barita na tarsurat taringot tu Sipalua na pinasupasu i, sian hametmetonNa sahat tu na magodang Ibana jala patuduhon diriNa diadopan ni bangso Israel uju marumur 29 taon Ibana. Siala ni ima ingkon taputik do godang angka na hasea sian saluhut angka naung adong i, ala na marisuang do hita manghirim sian hatorangan na gumodang dope sian na tarsurat di barita on. Dison dibaritahon do:
1. Haboborhat ni Kristus i rap dohot natorasNa tu Jerusalem ditingki ari Paska (ay. 41-42). Ulaon on somal do diulahon nasida hombat tu Patik i, nang pe ingkon mardalan tung mansai dao, jala tung mansai pogos do ianggo nasida, siala ni ido, molo so diholting nasida siubeonna, ran dang boi nasida manguduti pardalanan i. Taprrohahon ma, ruhut ruhut ni parugamoon na rap mangulahon jala jotjot taihuthon, jala ndang boi hita padaohon dirinta sian angka parjumpnganta dibagasan partangiangan (ibadah) songon na hinasomalhon ni angka halak na asing. Ulaon haportibion ingkon patalu on do jala mangalehon inganan nang partingkian tu angka ulaon partondion. Ditongatonga ni keluarga ni nasida, sasintongna adong do sada anak di nasida na boi sipangajari na labi denggan sian angka guru na adong di Jerusalem. Alai nang pe songoni, lao do tong nasida songon hasomalan ni nasida marari raya. Tung mansai dihaholongi Debata do pintu ni Jerusalem (Sion) lobi sian angka inganan ni si Jakkob, suang songoni ma nang nian hita. Ingkon ro do sahalak bao tu Jerusalem tolu hali sataon (aru raya Paska, Pentakosta dohot Pesta Parlapelapean/Pondok Daun),  alai inggo si Maria sae do sahali. 12 taon umur ni Jesus ditingki i. Angka sintu ni malim ni Jahudi tingki i nunga mandok, angka dakdanak naung marumur 12 taon, nga ingkon dohot marpuasa sasahali, asa boi nasida marsiajar marpuasa ditingki ari pardamean {hari pendamaian: tanggal 10 bulan 7 (3 Musa 23 :26 – 27, on ma ari ingkon patutoru diri: 3 Musa 16:29, 31; 23:27; diulahon songon ari sabbat, jala ingkon adong pelean sian angka dorbia na gabe songon tanda ni hasesaan ni dosa (3 Musa 16:21) Molo ndang diulahon ingkon hona uhum}. Dung marumur 13 taon, nga boi be nasida gabe anak ni Patik, manang naung boi nasida gabe jemaat dewasa, songon udut ni sunat naung jinalo ni nasida uju marumur 8 ari. Dang apala dipabotohon diturpuk on manang na parjolo dope Jesus na ro on tu Jerusalem, manang naung hea ro Ibana, ala na adong do di Ibana Tondi dohot hapantason ni roha labi sian umurNa. Saluhut dakdanak ingkon do mandohoti ibadah raya, songon dalanna mamparsangapi Kristus i. Ianakhon naung sian sihaetehonna dipelehon tu Debata ingkon ditogutogu tu Debata marhitehite na parsidohot di Paskah Injil, ima Perjamuan Tuhan, disi magodang ibana gabe tubu ma nang roha na ra/olo laho mangihuthon Jesus.
2. Kristus tading di Jerusalem ndang parbinotoan ni natorasNa. On ma na patuduhon tu sandok portibi on sada contoh na parjolo taringot tu tujuan ni ngoluNa naung diparade di Ibana. Natorasan nda tung gabe mulak tu hutana, alai hot do nasida dijerusalem pola 7 ari lelengna, nang sasintongna ndang pola disosohon tu nasida tading di Jerusalem lobi sian dua ari. Dung dua ari dung perayaan nunga godang nian naung marmulahan tu hutana be. On ma na boi taida: sonang na i tutu molo sahat tu nasae sada perayaan manang ibadah manang partangiangon niihuthon jala gabe songon nasida na mandok:”sonang na tutu diinganan on”, ndang tarhipuhipu mulak, ai naung gabe parsidohot do hita panghobasi di Tuhan i. Tading pe Jesus diinganan i, ndang na so diboto mulak, manang na losok rohaNa manang na maila rap mulak dohot natorasNa, alai ala na adong do ulaonNa. Ringkot naeng pabotohononNa tu natorasNa na adong do AmaNa di Banuaginjang, na lobi andul ingkon parateatehononton mangimbanghon nasida. Mamparsangapi AmaNa unang talapati ndang boi mamparsangapi nasida. Nunga gabe sada hasomalan on diangka halak na burju (saleh) laho jumolo tu bagas nabadia i laho manomba Debata andorang so mulak be dope nasida tu luat na be. Ndang pola adong gurat ni roha na di joro i Ibana, ala didok roha ni nasida na rap dohot angka na torop i do i, ima angka donganna sapardalanan. Siala ni ido dilului nasida Jesus tu angka sisolhotna na mardalan mulak tu hutana. Jesus ima songon sada permata na ingkon luluan. Diboto jolma i do, diganup jolma lomo rohaNa sadalanan dohot Jesus. Ayat 45: Ai tung massai godang situtu nian angka tondong, sisolhot  na tung mansai las rohana sadalanan dohot Jesus. Ai tung godang do tutu angka keluarga dohot angka na tatanda, gabe boi hita mengelak laho mangahatai taringot tu kristus i. Tung mansai maol do jumpang ni natorasna Jesus, alai sai tongtong dijugulhon mangalului sahat tu jumpang Jesus. Jala diujungna jumpang nasida do tutu. Nasida namangalului Debata ingkon jumpangan do, jala dapotan gok asi ni roha nang pangapulion di bagasan Kristus i. Dung tolu ari jumpang nasida ma Jesus di Bagas Joro, na dibagasan sada bilut inganan ni angka sintua ni malim, ndang inganan na mengadili alai sada inganan na godangan disi Tanya jawab. Disi do tutu Jesus jumpangsa uju jongjong Ibana mangajari ditonga-tonga ni angka sinatua ni malim i (ay. 46). Jongjong Ibana ndang songon angka na naeng sididion, manang na naeng manghatindanghon haporseaonna, ai diboto nasida do na tau do Ibana mangajari nasida. Ai dang holna nag ok hasbisuhon ianggo Jesus (ay. 40), alai adong do roha na marsitutu/gogo laho pagodanghon manang pasahathon hikmat i sandiri. On ma sipaingot tu angka na umposo, asa olo marsiajar  sian Kristus i, marhite na dihalomohon rohana rap dohot donganna na hundul rap dohot angka malim i, daripada na sai holan na hundul. Nang ma nian mamungka umurna 12 taon nga ingkon mangalului parbinotoan jala ingkon sigop mangalui halak na boi mangajari iban. Molo sian sihaetehonna do nunga lomo rohana dipangajaron, nunga sada tanda na denggan situtuon nag ok panghirimon. Ala nuaeng on godang do angka na sa umur dohot Kristus i nuaeng on sai holan na marmeammeam nama ulaonna molo ro tu gareja, alai molo Kristus i, RO, HUNDUL rap dohot angka sintua ni malim dibagas joro, na niulahonNa ima:
1.        Ibana manangihon nasida. Manang na ise na olo marsiajar ingkon do ibana girgir mananginangi.
2.        Manungkuni do Ibana tu nasida.
3.        Mangalehon alus tu nasida, alus na mambahen nasida tarhalomang
Lobi timbo do harohaonna sian angka na mangajari i, jala lobi timbo pangantusionna sian angka na tumua (Psalm 119:99-100). Tudos do on songon pangajarion ni si Musa  nanaeng paluahon bangso Israel. Sian na pinamate ni ibana i halak Misir i, dirimpu ibana do diantusi nasida na diroha ni ibana, jala ibana na diapngke Debata do ibana laho paluahon nasida (Ul. Ap. 7:24-25). Sasintongna ingkon boi do nasida mangantusi jala dilaon ni ari gabe malua nasida, alai ndang diantusi nasida. Dung marujung parsaoran ni Ibana dohot angka malim i, ditogihon inongna do ibana jala manrpanungkun dibagasan halombohon mardonganhon holong (ay.48). Longang situtu do natorasNa marjumpanghon Ibana di bagas joro i rap dohot angka sintua ni malim. Jumpang do roha na bobonosan di natoraNa, alai sian hata na lambok dipaingot do natorasNa i, ala naung palobihu holso na i (ay. 49). Boasa pola luluanmuna Ahu? Ingkon porsea do hamu tu Ahu, na ro do au dipudimu laho mulak molo dung marujung ulaonKu. Tung so lilu be au di Jerusalem. Ndang diboto hamu, na patutu Ahu di bagasan bagas ni Damang? Di inganan dia be ianakhon i ianggo so diinganan ni AmaNa? Ingkon disi do au maringan. Ndang na mangalo Ibana tu natorasNa, sasintongna na patuh do Ibana tu natorasNa, alai sude alusNa i nanaeng patuduhon na lobi timbo do Ibana sian jolma na asing. Ala na sorang sian sahalak parompuan do Ibana, ingkon parsangapanna natorasNa hombar tu patik pa-5. Molo dung songoni, Ibana na pe boi ma mangajari angka pomparan ni halak na asing, asa satia diangka pangajarionNa i. Nang pe halak na dangol jala pogos natorasNa i, hot do holongNa jala hot do Ibana mamparsangapi natoraNa i. Ai nang pe Ibana Anak ni Debata, tongtong diparsangapi Ibana natorasNa. Jadi Ibana sandiri nunga songoni, lam ma hita?  Boha ma tutu hita angka na oto jala na gale ndang tunduk tu natorasna? Lam balga Jesus, jala lam dihalomohon, ala ndang holan pamatangna dohot do nang rohaNa magodang, ai gok roha na pantas harohaonna. Dihaholongi Debata nang jolma i Ibana, ala saluhut na pinasahatNa i, na tingkos jala na boi tarjalo roha ni Debata nang jolma. Jadi, halak na umposo na lam magodang, ingkon rap magodang di pardagingon jala lam magodang nang diharohaon, jala din a lam magodang nasida dibagasan pantas ni roha, gabe lam dihaholongi Debata ma nasida dohot jolma. Amen

Lukas 2 : 1 - 14 : Bahan Jamita Natal 1, Jumat, 25 Desember 2015

Ev. Lukas 2 : 1 - 14



Unang hamu mabiar, nunga tubu Sipalua”
PATUJOLO
Barita las ni roha bolon do tutu hatutubu ni Jesus i. Tung saluhut do nian ingkon marlas ni roha, ai barita haluaon do na binoanNa jala hadameon ni sandok bangso do ni pinatupaNa. Marnida hinadangol ni jolma i, umbahen na ro Jesus i. Siala ni ido umbahen na jumolo tu halak na dangol i barita las ni roha jumolo tolhas. Laos ingkon nasida ma na mamaritahon barita halas ni roha godang i. Ai parmahan i na uju i, ido termasuk sada golongan na dangol, golongan na diasingkan sian angka golongan na asing. Jala boi dohonon, kelas rendah do ianggo kelas ni angka parmahan dihatihai. On ma sada indikasi na tutu situtu do na tu pardangolan i ro Jesus, asa malua sian jea, dosa, hamatean, nang sian sandok pardangolan i. On ma naeng jaloonta sian jamita on, unang mabiar angka na manghilalahon haporsuhon i nuaeng di tano on, ai tu angka sisongoni no jumolo ro Tuhan i, antong ise pe hita na manjalo barita on: Unang mabiar, ai barita halalas ni roha godang do na binoan ni Tuhan Jesus di hita”.
HATORANGAN – APLIKASI
Dipartingkian ni hasosorang ni Jesus, boi do godang taida na mambahen porsea hita taringot tu partingkian nang inganan hasosorangna. Ibana ditubuhon di tingki harajaon na paopathon na umblga sian tolu andorang soi, jala boi dohonon Kerajaan yang mendunia. Ima partingkian ni harajaon ni Kesar Agustus. Jala ingkon ditingki i do sorang Jesus hombar tu naung pinasahat ni si Daniel (Dan. 2: 44). Judea ima na gabe ibu kota hatiha i, jala ingkon do manggarar upeti/pajak tu ibana. Ditingki saluhut kekaisaran Romawi pasurathon dirina, dohot halak Jahudi ingkon pasurathon dirina. Hatiha i tung mansai sonang jala dame do di sandok kekaisaran i, jala tingki hasonangan i ma ingkon sonang, dao sian parporangan, ai ditingki ima angka alat parporangan dipangke gabe tu pangulaan dibalian.
Dao do inganan panjampalan ni dorbia (pinahan) di Betlehem . Umbahen i do ingkon pola marborngin angka parmahan i. Pola do leleng nasida di sada inganan panjampalan ni angka dorbia, dungi asa mulak tu barana. Nang songoni angka parmahan i, godang do angka dorbia na pinarmahanna i, angak dorbia na halak, na gabe holan parmahan na ni upa do nasida. Siala na niupa do nasida, gabe godang marnida nasida na gabe halak na lea. Hape, balga do nang resiko na niadopan ni nasida saleleng nasida marmahani angka dorbia i. Mate, manang mago sada dorbia i, sian angka parmahan i do ditunggu alani i. Alai tangkas songon naung tajaha nangkin, tu nasida do surusuruan ni Debata pabotohon sada barita las ni roha, barita haluaon ni sandok jolma (bangso). Parmahan na gabe parbarita nauli tu angka jolma, mamaritahon haluaon na binoan ni Jesus. On ma na tongtong boi hangoluhononta, ai saluhut do dipangke Debata na gabe ulaulaNa. Saluhutdo hita jolma na gabe hasasahat ni barita na uli. Nang marnata na mararta, na gabe, na sangap...tung saluhut do tahe hita hasasahat ni barita i. Siala ni ima, ingkon taparade rohanta jala tangkas panjaloonta ulaon na binahen ni Debata di hita.  Dipillit Debata do angka parmahanan ni na parjolo manjalo barita haluaon i, ai nang na ro i pe PARMAHAN ni PORTIBION do. Tu parmahan i dipatuduhon Debata sondangNa nang hamuliaonNa. Ima patuduhon haimbaron ni jolma dohot Debata. Nasangap jala namarmulia do Debata, alai ianggo jolma pardosa do. Marsinondang do ianggo Debata di hamuliaonNa, alai haholomon do manghuphupi parrohaon ni hajolmaon i, ondo na pinatuduna. Ala so tarbereng jolma do hatiuron nang hamuliaon ni Debata, umbahen na gabe tahutan nasida. Ai mabiar do nasida, ai dibagasan hadosaon do nang jolma i, alai dibagsan hamuliaon Debata patuduhon diriNa nang hasintonganNa. Halak na pinillit ni Debata, idaonna ido hamuliaon ni Debata. Idaon ni nasida do hasangapon jala sondang ni Debata. Ai didok Debata, unang mabiar hamu. Na marlapatan...nunga dibahen Debata sada pardomuan ni hatiuron dohot haholomon. Sondangan ni hatiuron ima haholomon i, jala gabe tiur ma dalan nang parnidaan ni jolma i. Jumolo do dipatiur Debata harohaon ni jolma i, asa diida jolma i haluaon na binoanNa tu tano on. Ai halak na dibagasan haholomon, ndang idaonna haluaon na binoan ni Jesus i. Barita haluaon i do barita las ni roha i. Ala malua sian haholomon, las ni roha ma na ro. Ala malua sian pardangolan i, las ni roha ma na ro. Jadi...sandok haroro ni Jesus tu portibion...ima LAS NI ROHA jala PARSAULIAN ni sandok jolma. Aha do dibahen Debata di parmahan i tanda, asa ditanda nasida na ro i? Ima posoposo, na binorhos peak dipanggatan. Boasa boi i gabe sada tanda? Ai boi do dohonon, naung somal do tubu sada posoposo. Na paimbarhon Natubu i sian angka natubu na asing, ima: Sahalak Raja na Sorang di bara ni pinahan. On ma hasurunganNa. Boasa sorang disi?
1.       Inganan na lea do sasintongna inganan i. Ima na manggombarhon haleaon ni portibi on. Ima manggombarhon ro Jesus tumopot portibi na dihaleaon i. Ala ni harajaonNa, gabe marsangap ma tutu inganan i, ai manang didia pe sorang sahalak Raja, tongtong na ma i gabe inganan na sangap. Ido na naeng bahenon ni Jesus, asa marsangap ma jolma na lea i, jala gabe badia ma jolma na so badia i.
2.       Holan bara ni pinahan na ma na rade gabe inganan hasosorang ni Jesus, ai angka bagas ni jolma, ndang hasiatan be manang ndang dipasiat jolma i. On ma gombaran ni roha ni hajolmaon. Ndang adong be roha ni jolma na siat gabe inganan ni “JESUS” i. Nunga gabe holan inganan ni angka na ringkot di portibion di bahen jolma i inganan na adong di rohana. Ditulakhon do Jesus, asal siat lomo ni rohana na mammbahen sonang rohana nang pe so hombar tu lomo roha ni Debata.
Alai nunga jotjot hita mabiar mangadopi angka hamaolon na di portibion, jala ganup do ra hita mangadopi angka hasusaan na di portibion. Gabe bobonosan nang hita mandalani ari-ari ni ngolunta, sai hira na so adong be siharophononton. Alai nuaeng didok barita na uli on: Unang hamu mabiar...ai nunga tubu Tuhan Jesus...tubu asa mangolu hita, jala malua sian hamaolon i, molo siat dope Tuhan Jesus di rohanta. Halak na mabiar dingoluna, ima halak na so pasiathon Jesus di rohana nang di ulaonna. Halak na mabiar mida hajahaton...ima halak na so paloashon Jesus mangalua dibagasan rohana. Jala halak na mabiar ala ni ngolungolu na so martontu...ima halak na so marpos ji roha dihamubaon na binoan ni Jesus. Asa tangkas ma taingot, tu angka na dangol ido jumolo ditopot Debata. Jumolo do angka na dangol, na lea, na pogos i dapotan dibarita na uli i. Antong...unang pola sai manarita hita mida angka na adong di dongan, ai manang na marhadangolon pe hita, sai tu hita do Jesus i mangalehon hasonangan, jala dibagasan Ibana ndang jumpang holso nang biar. Paposma roham di Jesus, pasiat ma Ibana di roham, jala haposi Ibana, Ibana ma na paturehon ngolum nang ngolu ni parsaripeonta

Bahan Janita, Kamis 24 Desember 2015 ; Malam Natal - Ulaon Ni Apostel 13 : 16 - 26



Ul. Apostel 13 : 16 - 26
tu hita do barita haluaon i dipasahat”

Patujolo -  hatorangan
Angka apostel i, hot do nasida mangulahon parugamoon na pinamasa di sinagoge manang bagas parguruan. Dilahon nasida do sandok hombar tu ruhutna, tarlomobi ma i manjahahon angka bukku ni Panurirang. On pe boi do taida, Jesus sandiri pe mangulahonsa. Hata sipaingot dona pinatolhas ni Ap. Paulus tu sandok halak Isarel. Hata sipaingot on dipasahat ala dipangidohon tu ibana. Na marlapatan doi denggan ni roha ni halak na manjanghon angka Apostel, jala dihasiholi nasida do ianggo sipaingotna. Laos partingkian on dipakke si Paulus. Hehe ma si Paulus: On diulahon ibana, ala hasomalan ni angka pangajari ni halak Jahudi – Romawi na jongjong ditingki mangajari. Suang songoni do ingkon songoni ma diulahon si Paulus. Alai siala torop ni jolma, jumpang do hagunturon disi, ubahen na gabe dibahen ibana tanggan, asa boi tenang saluhut angka na disi. Ise do angka na disi i? Adong dua horong ima halak  Jahudi dohot na so Jahudi na manghabiari Debata (ay. 26; 10:2, 22, 35). Jamita on sai songon na dos do on dohot jamita ni si Stevanus di Ul. Ap. 7 Ala memang godang do pangajarion ni si Stevanus na pinangke ni si Palus tarlumobi taringot tu Padan Narobi nang Injil. Jala dipatoltol do tanganNa manogihon nasida ruar sian i.” On ma sada hataridaan ni hadengganon ni Jahowa secara fisik di Padan Narobi (2 Musa 6:1, 6). Sai songon juolma do ianggo Debata digombarhon (anthropomorphisms), nang pe Ibana manontong, ndang marpamatang jala saluhutna i Tondi do. Alai andul do undao pangantusionta taringot tu Debata ala naung mandao hita, madabu jala nunga diihot tingki dohot portibi on jolma i
Ayat 18. Leleng ni opat pulu taon dipanjuanju do nasida uju diparhorsihan: on ma na manggombarhon  5 Musa 1:31. Boasa opat puluh taon? Secara harafiah, partingkian sian Horeb sahat tu Sitim ima 38 taon jala 2 taon ma i di Horeb (Sinai).
Ayat 19: Pitu bangso diparendep: Angka bangso Palestina boi tatanda dibagasan manang na piga gombaranna:
a.        Istilah Kolektif: halak Kanaan (ima penduduk di na hornop {dataran rendah}; 1 Musa 10 : 18 – 29; Panguhum 1 : 1), manang halak Amori (na adong di dolok {dataran tinggi}; 1 Musa 15 : 16)
b.        Dua bangso (Halak Kanaan, halak Peris: 1 Musa 13: 7; 34:30; Panguhum 1:4 – 5)
c.        Tolu bangso (Hewio, halak Kanaan, Het): 2 Musa 23 : 28
d.        Onom bangso: (Kanaan, Het, Amori, Peris, Hewi, Jebus); 2 Musa 3:8, 17; 33:2; 34:11; 5 Musa 20:17; Josua 9:1; 12:8).
e.        Pitu Bangso (Het, Girgasi, Amori, Kanaan, Peris, Hewi, Jebus); 5 Musa 7:1; Jos. 3:10; 24:11)
f.         Sampulu Bnagso (Keni, Kenas, Kadmonites, Het, Peris, Refaim, Amonites, Kanaan, Girgasi, Jebus); 1 Musa 15:19-21.
Opat Ratus lima pulu taon, bilangan on didapot sian:
1. 400 taon parhatobanan Mesir (1 Musa 15:13)
2. 40 taon pardalanan di halongonan (padang gurun: 2 Musa 16:35; 4 Musa 14:33-34; 32:13)
3. 7-10 taon paraloan (Jos. 14:7,10)
Ayat 20 – 21: 1 Samuel 7; 8 – 10.
Ayat 22:”Nunga jumpang Ahu si daud, anak ni ni Isai, halomoanki, sipasaut nasa na pinangido ni rohangku. On ma na marhadomuan tu na tarsurat di Psalm 89 : 20 dohot di 1 Samuel 13:14. Digoar do Daud na hinalomohon ni rohana, ditingki ibana diboto jolma madabu tu hadosaon (Psalm  32,51; 2 Sam. 11), jala mambahen las roha ni angka na porsea. Pandohan on mambahen hita marningot manang na piga namarhadomuan:
1.        On ma na parulaon na somal ni angka guru (rabbi), na patorangkon manang na marpigapiga hata dipadan na robin a so apala somal di Padan Naimbaru.
2.        On ma horong ni khatehismus ni halak Kristen. Jotjot didibahen si Paulus hymne ni halak Krsiten na parjolo
3.        Pandohan on sogon na asing do on ianggo di si Paulus, na patuduhon si Lukas na mandapot panimpuli (ringkasan) na parjolo sian si Paulus na tarsurat di bukku Ulaon ni Apostel sian si Paulus sandiri.
Molo tapaihutihut, si Saul ima na halak na so satia (taat) jala naung ditolkhon. Alai tongtong do adong hal na songoni di si Daud. Nunga manula Debata dohot jolma na so sempurna laho pasauthon sangkap haluaon na binoanNa i.
Ayat 23: Tudos do on songon na tarsurat di Ul. Ap. 7 : 52, na patuduhon tu sude angka bagabaga na adong di Padan Narobi.
1. Sada  karya panobusion marhitehite sian sahalak parompuan: 1 Musa 3:15
2. penguasa sian Juda, 1 Musa 49:10
3. sahalak uluan na naeng ro songon si Musa, panurirang; 5 Musa 18:15,18
4. Sahalak uluan sian pomparan ni si  Daud, 2 Sam. 7; Psalmen 132:11; Jes. 11:1,10; Mat. 1:1
5. sahalak anak somanang na marsorion, Jes. 52:13-53:12
6. Sipalua (Juru selamat), Lukas 2:11; Mat. 1:21; 1:29, Johanes, 4:42, Ul. Ap. 5:31
Alai ianggo disi Lukas, na ummangat ima din a pa-4 hon i (Lukas 1:32,69 2:4; 3:31, Ul. Ap 2:29-31;
13:22-23). Mesias ingkon marharoan sian pomparan ni si Jese (Isai; Jes. 9:7; 11:1,10; 16:5).
Ayat 24: Panghobasion ni si Johannes pandidi dipatorang dibagasan Markus 1:1-8; Mat. 3:1-11; 3:2-17; Johanes 1:6-8,19-28. Johanes manggohi bagabaga i Mat. 3:1; 4:5-6. Jamita hamubaon ni roha na i pe naung gabe sada bentuk jamita ni Jesus na parjolo (Mat. 4:17, Markus 1:14-15). Dihatahon si Johanes do taringot tu Ibana na naeng ro i, jala andul umbalga sian ibana (Mat. 3:11; Markus 1:7; Lukas 3:16; Johanes 1:27,30, Ul. Ap 13:25).
Ayat 25:  "Mareak ujung ni langkana didok si Johannes" dibahen debata do sada ulaon khusus laho ulahonna. Panghobasion tu angka na torop, jala diulahon do on holan 18 bulan. Alai nang pe 18 bulan, tung mansai denggan do ianggo parbuena, ai digohi Tondi parbadia jala paradehon dalan di Sipalua i. Paulus sandiri, nunga sian sihaetehonna marsikkola di Sinagoge jala naung marsiajar do ibana gabe guru na niajaran ni si Gamaliel di Jerusalem. Injil na parjolo na ditangihon ibana sian si Stefanus, na mangihut muse sian halak na ni rupa ni ibana, jala parnidaan na khusus sian Jesus, sian sahalak Jahudio na porsea na di Damaskus, pajumpang dohot Jesus di Arabia, jala borhat mandapothon angka Apostel na asing. Parbaritaanna gumodang taringot tu Jesusnang sian sude angka pardalanan ni Jesus.
Siboanon tu jamita
1.        Halak na manghabiari Debata do na olo manangihon soara ni Debata
2.        Halak na manangihon soara ni Debata, ido na dapotan haluaon jala dipatimbo Debata
3.        Saluhut gulmit ni parngoluanna sai diharohaon Debata. Nang partondion, nang pardagingonna, sai diharohaon do.
4.        Ndang diloas so maruluan, sai dilehon do na boi manguluhon nasida, na mambahen nasida gabe mangolu dibagasan hasonangan
5.        Uluan na sumintong na pinasahat ni Debata, ima: Tuhan Jesus na sorang di huta Betlehem
Antong, habiari ma Debata jala tangihon ma Ibana. Amen